- Katılım
- 6 Nis 2021
- Mesajlar
- 74
- Tepkime puanı
- 86
- Puanları
- 18
SÖZLÜK
#
51 Saldırısı: 51 saldırısı, blockchain ağındaki hash gücünün %50’sinden fazlasının ele geçirilerek ağın işleyişinin bozulması olarak tanımlanabilir. %51 atağı, 51 veya çoğunluk saldırısı olarak da adlandırılır. Bu saldırı ile ağın işleyişi ciddi anlamda zarar görebilir.
A
Aday Blok: Kullanıcı işlemlerini içeren ve blockchaine eklenme ihtimali olan geçici bloktur. Madenciler, ödül almak için bir aday blok yaratırlar ve bu bloğu blockchaine eklemek için birbirleri ile yarışırlar.
Airdrop: Yeni çıkan dijital varlıkların ücretsiz olarak dağıtılması işlemidir. Koşullu veya koşulsuz bir şekilde dağıtılabilir. ICO etkinliğinden ücretsiz olarak dağıtılması nedeni ile ayrılır.
Akıllı Kontrat: Belirli bir işlemi daha önceden belirlenmiş koşullar oluştuğu zaman gerçekleştiren sözleşmelerdir. Örneğin ICO süreçlerinde, hedefine ulaşamayan projelere yapılan yatırımların geri ödenmesi akıllı sözleşmeler aracılığıyla gerçekleştirilir.
Algoritma: Bir problemi çözmek için kullanılan mantıksal talimatlardır.
All-Time High (ATH): Bir dijital varlığın bir borsada ulaştığı en yüksek fiyattır. Örneğin, 7 dolar ile başlangıç yapan bir coin 25 dolara kadar ulaşır daha sonra 18 dolara düşerse, bu coin için all-time high değeri 25 dolar olur.
Altcoin: Bitcoin dışındaki tüm coinlerdir. En popüler altcoinler arasında Litecoin, Ethereum, Dogecoin, Ripple vb. gösterilebilir.
Arbitraj: Fiyat farklılıkları aracılığıyla kar elde etme işlemidir. Örneğin, bir borsada 1 dolara aldığınız bir coini, bir başka borsada 1,1 dolara satarsanız arbitraj yapmış olursunuz. Küçük karlar elde etmeye dayalı, az riskli bir işlemdir.
Atomic Swap: Farklı kripto paralar arasında takas yapmaya olanak sağlayan akıllı kontrat teknolojisidir.
Ayı Piyasası: Fiyatların güçlü bir düşüş eğiliminde olduğuna işaret eden kavramdır.
B
Bitcoin: İlk ve en popüler dijital para birimidir. Kripto para veya şifreli para birimi olarak da adlandırılır. Bitcoin, dijital paraların ilki ve en popüler olanıdır. Bitcoin’den sonra ortaya çıkan tüm dijital paralara ise altcoin adı verilmiştir. Kripto para piyasası içinde hacmi en yüksek kripto para bitcoindir. Bu durum, “bitcoin dominance” olarak adlandırılır.
Bitcoin (Kripto Para) Madenciliği: Zor bulunan ve bulunması giderek zorlaşan bir sayıyı bilgisayarınıza buldurmak olarak tanımlanabilir. Bitcoin madenciliği denildiğinde, çoğu kişinin aklına yaygın kullanımı olan “coin (kripto para)” elde etmek gelir. Ancak madenciliğin tek amacı bu değildir. Bitcoin veya kripto para madenciliği, aynı zamanda madenci denilen bilgisayarlar aracılığıyla blockchaini sürdürme görevini de yerine getirir. Kısaca özetlemek gerekirse, bitcoin madenciliği kavramı ile iki şey kast edilir: yeni bloklar ekleme suretiyle blockchaini devam ettirmek ve blockchaine eklenen blokların bir sonucu olarak coin üretimi.
Bitcoin Pizza: Bitcoin ile alınan ilk üründür. 22 Mayıs 2010’da yaklaşık 41 dolara karşılık gelen 10.000 bitcoin ile birkaç adet pizza satın alınmıştır.
Block Explorer: Kullanıcıların gerçekleştirilen işlemler ile ilgili bilgi almalarına olanak tanıyan bir Blockchain sitesidir.
Blok Yüksekliği: Bir blockchain ağındaki tüm doğrulanmış bloklardan oluşan bütündür. Blok yüksekliği 0 olan Genesis blok ile başlar, son eklenen bloğa kadar uzanır.
Blockchain: Dijital bir kayıt defteri olarak tanımlanabilir. Bu dijital kayıt defteri, birbirine bağlı bloklardan oluşur ve blockhain (blok zinciri) adını bu niteliğinden alır. Blockchain, kullanıcıların kendi aralarında güvenli bir şekilde kripto para alışverişi gerçekleştirmelerini ve bu işlemlerin kayıt altında tutulmasını sağlar. En popüler kullanımı kripto paralar özelinde gerçekleşse de sadece kripto para işlemleri için kullanılan bir teknoloji değildir.
Boğa Piyasası: Fiyatların güçlü bir yükseliş eğiliminde olduğuna işaret eden kavramdır.
Bollinger Bantları: Kripto paralar ile aşina olduğumuz mum grafiğinde, fiyat dalgalanmalarının ne düzeyde olduğunu gösteren dikey çizgilere verilen addır.
C
Coin (Kripto Para): Kripto para, paranın dijital versiyonu olarak tanımlanabilir. Tıpkı para gibi, bir değişim/takas değeri vardır. İstediğiniz kişiye para göndermenize veya alışveriş yapmanıza olanak sağlar. Kriptografi tekniklerini kullanır ve son derece güvenlidir.
Coin yakma: Bir coinin toplam arzı düşürülmek istenildiğinde uygulanan, coinleri yok etme işlemidir.
Cüzdan: Kripto paraları saklamak için kullanılır. Çevrimiçi, çevrimdışı (soğuk) veya donanım türünde olabilir veya sadece kâğıda yazılmış bir özel anahtar ile oluşturulabilir.
Cüzdan Adresi: Kripto para göndermek veya gönderilen kripto parayı almak için kullanılan harf ve sayılardan oluşan karakter dizisidir. Belirli bir yeri veya kullanıcıyı işaret eder. Kişisel bilgileri içermez.
Cryptojacking: Cihazın gizli bir şekilde kripto para kazmasına neden olan bir tür kötü niyetli aktivitedir. Yeteri kadar cihaza ulaşarak minimum risk ve maliyet ile madencilik yapılabilir.
Ç
Çift Harcama: Bir kripto paranın birden fazla kez kullanılması durumudur. Ancak bir blockchain ağı saldırıya uğradığında gerçekleşebilir.
D
Doğrulama: Kesin matematiksel kanıtlar ile kriptografi ve blockchainin gereklerinin yerine getirilmesidir.
DoS Saldırısı: Bir ağa veya web sitesine erişimi engellemek amacıyla yapılan saldırı türüdür. Çoğunlukla hedefin aşırı trafikle yüklenmesi ile gerçekleştirilir.
E
Encrypt (Şifreleme): Verilerin güvenliğini sağlamak için uygulanan şifreleme işlemidir.
ERC-20: Ethereum blockchainde bir token standardıdır. Birçok token bu standardı kullanır.
ERC-721: Ethereum blockchaini üzerinde benzersiz tokenlar yaratmaya olanak tanıyan bir standarttır. ERC-20 standardı ile benzersiz tokenlar yaratılabilmesi yönünden ayrılır.
F
Fiat: Lira, Dolar, Euro gibi geleneksel para birimlerine verilen addır.
Fork: Fork işlemi, genel olarak, kripto dünyasının güncelleme işlemi olarak tanımlanabilir. Bir kripto paranın performansı düştüğünde, iyileştirilmesine ihtiyaç duyulduğunda veya bir güvenlik açığı söz konusu olduğunda gerçekleşebilir.
Soft fork, blockchain protokolünde gerçekleşen değişikliğin geçmişe uyumlu olduğu anlamına gelir. Soft fork işlemi gerçekleştirildiğinde, blockchain iki çatala bölünür. Fork işlemi öncesinde var olan eski blockchaine, yeni protokol kuralları eski protokol kuralları ile uyumlu olduğu takdirde yeni bloklar eklenebilir.
Hard fork işlemi ise, blockchain protokolünde gerçekleşen değişikliğin geçmişe uyumlu olmadığı anlamına gelir. Dolayısıyla, soft fork işleminde olduğu gibi, blockchaine yeni bloklar eklenmez. Yani eski blockchain üzerinde daha fazla işlem gerçekleştirilemez. Hard fork işlemi ile protokol değişikliği yapılabilir ya da tamamen farklı bir protokol ortaya çıkarılabilir. Her iki durumda da önceki blockchain ağı ile bağlantı koparılmış ve yeni blok ekleme işlemi durdurulmuş olur.
G
Genesis Blok/İlk Blok/Başlangıç Bloğu: Bir blockchain ağında yer alan ilk bloktur. Her blok bir önceki blok ile bağlantılıdır. Ancak ilk blokta bağlanacak önceki bir blok olmadığı için yazılıma kodlanır.
H
Hash: Veri işlemeyi kolaylaştıran bir tür algoritmadır.
HODL: Bir kripto para düşse de yükselse de satmamayı, elde tutmayı ifade eden kavramdır. Bitcointalk’taki bir kullanıcının, İngilizcede tutmak anlamına gelen “hold” kelimesini yanlış yazması ile ortaya çıkmıştır.
İ
Iceberg Order: İşlem yapmak istenilen toplam miktarı gizlemek için, küçük parçalar halinde girilen emirdir.
İlk Coin Arzı (ICO): Kripto paralar ile gerçekleştirilen bir sermaye bulma yöntemi olarak tanımlanabilir. Diğer bir deyişle, kitle fonunun kripto para dünyasındaki karşılığıdır. ICO sürecinde, bir kişi veya şirket projesine kaynak sağlamak için kripto paraları kullanır. Bu süreçte bir token yaratılır ve bu token kripto paralar karşılığında bu projeye ilgi gösteren yatırımcılara dağıtılır. Yatırımcılar, proje iyi bir ilgi elde ederse belirli bir miktar kazanç elde eder.
İşlem Kimliği (TXID): Blockchain üzerinde gerçekleşen işlemleri tanımlayan, harf ve rakamlardan oluşan kimliktir.
K
Kâğıt Cüzdan: Özel anahtarın kâğıda yazılması ile oluşturulan cüzdan türüdür. Dijital cihazlardan kaynaklanabilecek sorunların önüne geçmek için başvurulan bir yöntemdir.
Keylogger (Tuş Kaydedici): Tuş faaliyetlerini kaydetmeye yarayan bir araçtır. Kullanımı salt kötü niyetli olmayabileceği gibi, kötü niyetli kullanımlarında genellikle kredi kartı, şifre gibi bilgiler ele geçirilmeye çalışılır.
Kriptografi: Verilerin güvenliğini sağlamak ve üçüncü kişilerin eline geçmesini önlemek için kullanılan şifreleme bilimidir. Orijinal veri, bir şifreleme işlemine tabi tutulur ve şifrelenmiş bu veriyi sadece belirli bir anahtara sahip olan kişi okuyabilir.
Kripto Para Protokolü: Bir blockchainde kullanıcıların tabi olduğu kuralların tümüdür.
M
Madencilik Çiftlikleri: Kripto para üreten madenci topluluğuna verilen addır.
Masternode: Bir kripto paranın blockchaini ile senkronize olan kripto para cüzdanıdır. Cüzdanda barındırılan coinler ile cüzdanın işleyiş sistemine destek verilir ve verilen destek kadar kar elde edilir.
Merkeziyetsiz Borsa: Kullanıcıların doğrudan kendi cüzdanları aracılığıyla alım-satım yaptıkları borsalardır.
Merkle Ağacı: Büyük verilerin daha kolay işlenebilmesi için organize edilmesidir. Blok üretim sürecinde, bloktaki verileri düzenlemek için kullanılır.
N
Node: Sadece blockchain özelinde kullanılan bir kavram olmamakla birlikte, blockchain bağlamında bir cihazda yer alan blockchain kopyası olarak tanımlanabilir. Blockchain ağında bir iletişim noktası olarak belirli fonksiyonları yerine getirir. Bu ağa bağlanan bilgisayarlar, birbirleri ile etkileşim içinde oldukları için birer node’dur. Dağıtılmış bir özellik gösteren blockchain ağı içinde, alım satım işlemleri ve işlemlerin biriktirildiği bloklar hakkında bilgi alışverişini sağlar. Madenciler ile birlikte önemli bir güvenlik faktörüdür. Full node ve madenci node olarak iki türünden bahsedilebilir.
Nonce: Kriptografik hash ve doğrulama işlemlerinde yalnızca bir kez kullanılabilen sayıyı ifade eder. Yeni blok üretimi sürecinde birçok hash denemesi ile birlikte kullanılır.
O
Off-chain İşlem: İki veya daha fazla taraf arasında, blockchain olmaksızın gerçekleşen işlemlerdir.
Offshore Hesap: Vatandaşlığa sahip olunan ülke dışında oluşturulan hesap türüdür.
Oltalama (Phishing): Bir işletmeyi taklit ederek kullanıcıların kişisel bilgilerini ele geçirme işlemidir. Genellikle sahte bir siteye yönlendirilen sahte bir e-mail ile gerçekleştirilir.
P
Piyasa Alıcı (Taker): Emir defterinde yer alan emir ile anında eşleşen bir emri veren kişidir. Birisi bir borsaya para yatırdığında ve hemen mevcut fiyattan kripto para satın almak istediğinde piyasa alıcı olur.
Piyasa Emri: Kullanıcıların o an mümkün olan en iyi fiyattan verdikleri alış-satış emirleridir.
Piyasa Kapitalizasyonu: Belirli bir coinin güncel kurdan hesaplanan toplam işlem değerine karşılık gelir.
Piyasa Yapıcı (Maker): Girilen emir anında satılmadığında ve emir defterinde birinin onu satın almasını beklediğinde emri giren kişi piyasa yapıcı olarak adlandırılır.
Proof of Authority: İtibara dayalı bir algoritmadır. Bu algoritmada bloklar, güvenilir olarak işaretlenen node’lar içinden rastgele seçilen node’lar tarafından onaylanır.
Proof of Burn (Yakım İspatı – PoB): Madencilik araçlarına ve çok güçlü bilgisayarlara ihtiyaç duymadan blok onayı gerçekleştirmeye olanak tanıyan bir algoritmadır.
Proof of Stake: (PoS – Hisse İspatı), Proof of Work algoritmasının sorunlarını çözmek için ortaya atılmış bir algoritmadır. Blok eklenme sürecinde yer alacak node’u belirlemek için kullanılır. Proof of Stake algoritması, bir sonraki bloğu oluşturacak olan node’u belirlemek için birtakım faktörler kullanır. Bunlar node’un sahip olduğu coin miktarı, hisse yaşı ve rastlantısallık olarak açıklanabilir.
Proof of Work: Proof of Work (PoW – İş İspatı), hazır bir bloğun blockchaine eklenmesi için çözülmesi gereken bir problemin söz konusu olduğu bir algoritmadır. Bu problem hash olarak düşünülebilir. Uygun bir hash bulabilmek için de madenciler birçok deneme yapar.
S
Sabit Fiyatlı Kripto Para (StableCoin): Sabit bir fiyattan işlem gören, volatilite göstermeyen kripto para türüdür.
Satoshi Nakamoto: Bitcoin yaratıcısının takma ismidir. Kimliğine dair herhangi bir bilgi yoktur. Satoshi kelimesi ayrıca bitcoinin milyonda bir birimini ifade etmek için kullanılır.
Sıfır Bilgi İspatı: İşlemleri, içeriği hakkında bilgi vermeden doğrulayan kanıtlardır.
T
Ticker: Dijital varlıkların büyük harfler ile ifade edilen kısaltmalarıdır. Örneğin, Bitcoinin ticker’ı BTC’dir.
Token: Kendi blockchain’ine sahip olmayan, bir coin’in blockchain’i üzerinde çalışan dijital bir varlığı ifade eder. Diğer bir deyişle, token ile ödeme yapamaz, istediğiniz şeyi satın alamazsınız. Sadece belirli bir yapı içinde belirli bir amaç dahilinde kullanabilirsiniz. Token’ı bir konser bileti olarak düşünebilirsiniz. Bu bilet ile sadece konsere gidebilirsiniz, farklı türden ödemelerinizi gerçekleştiremezsiniz. Tether, USD Coin, Dai vb. birer token’dır.
V
Volatilite: Bir varlığın değerinin ne kadar hızlı bir şekilde değiştiğini ifade eden kavramdır. Volatilitenin yüksek olması, söz konusu varlığın değerinin hızlı değişimler (düşüş veya yükseliş) gösterdiği anlamına gelir. Bir yatırımın riskli olup olmadığı değerlendirilirken kullanılır.
Y
Yarılanma (Halving): Blok ödülünün yarıya düşmesine verilen addır. Örneğin şu an bitcoin blok ödülü 12.5 BTC iken; bir sonraki yarılanmada 6.25 BTC olacaktır.
Yatırım Getirisi (ROI): Bir yatırımın maliyeti ile karı arasındaki farka karşılık gelen, yatırımın verimliliğini ölçen değerdir.
Z
Zorluk Bombası (Diffuculty Bomb): Madencilikteki zorluğun artırılması anlamına gelir. Bir zorluk bombasından bahsedildiğinde genellikle Ethereum kast edilir.
#
51 Saldırısı: 51 saldırısı, blockchain ağındaki hash gücünün %50’sinden fazlasının ele geçirilerek ağın işleyişinin bozulması olarak tanımlanabilir. %51 atağı, 51 veya çoğunluk saldırısı olarak da adlandırılır. Bu saldırı ile ağın işleyişi ciddi anlamda zarar görebilir.
A
Aday Blok: Kullanıcı işlemlerini içeren ve blockchaine eklenme ihtimali olan geçici bloktur. Madenciler, ödül almak için bir aday blok yaratırlar ve bu bloğu blockchaine eklemek için birbirleri ile yarışırlar.
Airdrop: Yeni çıkan dijital varlıkların ücretsiz olarak dağıtılması işlemidir. Koşullu veya koşulsuz bir şekilde dağıtılabilir. ICO etkinliğinden ücretsiz olarak dağıtılması nedeni ile ayrılır.
Akıllı Kontrat: Belirli bir işlemi daha önceden belirlenmiş koşullar oluştuğu zaman gerçekleştiren sözleşmelerdir. Örneğin ICO süreçlerinde, hedefine ulaşamayan projelere yapılan yatırımların geri ödenmesi akıllı sözleşmeler aracılığıyla gerçekleştirilir.
Algoritma: Bir problemi çözmek için kullanılan mantıksal talimatlardır.
All-Time High (ATH): Bir dijital varlığın bir borsada ulaştığı en yüksek fiyattır. Örneğin, 7 dolar ile başlangıç yapan bir coin 25 dolara kadar ulaşır daha sonra 18 dolara düşerse, bu coin için all-time high değeri 25 dolar olur.
Altcoin: Bitcoin dışındaki tüm coinlerdir. En popüler altcoinler arasında Litecoin, Ethereum, Dogecoin, Ripple vb. gösterilebilir.
Arbitraj: Fiyat farklılıkları aracılığıyla kar elde etme işlemidir. Örneğin, bir borsada 1 dolara aldığınız bir coini, bir başka borsada 1,1 dolara satarsanız arbitraj yapmış olursunuz. Küçük karlar elde etmeye dayalı, az riskli bir işlemdir.
Atomic Swap: Farklı kripto paralar arasında takas yapmaya olanak sağlayan akıllı kontrat teknolojisidir.
Ayı Piyasası: Fiyatların güçlü bir düşüş eğiliminde olduğuna işaret eden kavramdır.
B
Bitcoin: İlk ve en popüler dijital para birimidir. Kripto para veya şifreli para birimi olarak da adlandırılır. Bitcoin, dijital paraların ilki ve en popüler olanıdır. Bitcoin’den sonra ortaya çıkan tüm dijital paralara ise altcoin adı verilmiştir. Kripto para piyasası içinde hacmi en yüksek kripto para bitcoindir. Bu durum, “bitcoin dominance” olarak adlandırılır.
Bitcoin (Kripto Para) Madenciliği: Zor bulunan ve bulunması giderek zorlaşan bir sayıyı bilgisayarınıza buldurmak olarak tanımlanabilir. Bitcoin madenciliği denildiğinde, çoğu kişinin aklına yaygın kullanımı olan “coin (kripto para)” elde etmek gelir. Ancak madenciliğin tek amacı bu değildir. Bitcoin veya kripto para madenciliği, aynı zamanda madenci denilen bilgisayarlar aracılığıyla blockchaini sürdürme görevini de yerine getirir. Kısaca özetlemek gerekirse, bitcoin madenciliği kavramı ile iki şey kast edilir: yeni bloklar ekleme suretiyle blockchaini devam ettirmek ve blockchaine eklenen blokların bir sonucu olarak coin üretimi.
Bitcoin Pizza: Bitcoin ile alınan ilk üründür. 22 Mayıs 2010’da yaklaşık 41 dolara karşılık gelen 10.000 bitcoin ile birkaç adet pizza satın alınmıştır.
Block Explorer: Kullanıcıların gerçekleştirilen işlemler ile ilgili bilgi almalarına olanak tanıyan bir Blockchain sitesidir.
Blok Yüksekliği: Bir blockchain ağındaki tüm doğrulanmış bloklardan oluşan bütündür. Blok yüksekliği 0 olan Genesis blok ile başlar, son eklenen bloğa kadar uzanır.
Blockchain: Dijital bir kayıt defteri olarak tanımlanabilir. Bu dijital kayıt defteri, birbirine bağlı bloklardan oluşur ve blockhain (blok zinciri) adını bu niteliğinden alır. Blockchain, kullanıcıların kendi aralarında güvenli bir şekilde kripto para alışverişi gerçekleştirmelerini ve bu işlemlerin kayıt altında tutulmasını sağlar. En popüler kullanımı kripto paralar özelinde gerçekleşse de sadece kripto para işlemleri için kullanılan bir teknoloji değildir.
Boğa Piyasası: Fiyatların güçlü bir yükseliş eğiliminde olduğuna işaret eden kavramdır.
Bollinger Bantları: Kripto paralar ile aşina olduğumuz mum grafiğinde, fiyat dalgalanmalarının ne düzeyde olduğunu gösteren dikey çizgilere verilen addır.
C
Coin (Kripto Para): Kripto para, paranın dijital versiyonu olarak tanımlanabilir. Tıpkı para gibi, bir değişim/takas değeri vardır. İstediğiniz kişiye para göndermenize veya alışveriş yapmanıza olanak sağlar. Kriptografi tekniklerini kullanır ve son derece güvenlidir.
Coin yakma: Bir coinin toplam arzı düşürülmek istenildiğinde uygulanan, coinleri yok etme işlemidir.
Cüzdan: Kripto paraları saklamak için kullanılır. Çevrimiçi, çevrimdışı (soğuk) veya donanım türünde olabilir veya sadece kâğıda yazılmış bir özel anahtar ile oluşturulabilir.
Cüzdan Adresi: Kripto para göndermek veya gönderilen kripto parayı almak için kullanılan harf ve sayılardan oluşan karakter dizisidir. Belirli bir yeri veya kullanıcıyı işaret eder. Kişisel bilgileri içermez.
Cryptojacking: Cihazın gizli bir şekilde kripto para kazmasına neden olan bir tür kötü niyetli aktivitedir. Yeteri kadar cihaza ulaşarak minimum risk ve maliyet ile madencilik yapılabilir.
Ç
Çift Harcama: Bir kripto paranın birden fazla kez kullanılması durumudur. Ancak bir blockchain ağı saldırıya uğradığında gerçekleşebilir.
D
Doğrulama: Kesin matematiksel kanıtlar ile kriptografi ve blockchainin gereklerinin yerine getirilmesidir.
DoS Saldırısı: Bir ağa veya web sitesine erişimi engellemek amacıyla yapılan saldırı türüdür. Çoğunlukla hedefin aşırı trafikle yüklenmesi ile gerçekleştirilir.
E
Encrypt (Şifreleme): Verilerin güvenliğini sağlamak için uygulanan şifreleme işlemidir.
ERC-20: Ethereum blockchainde bir token standardıdır. Birçok token bu standardı kullanır.
ERC-721: Ethereum blockchaini üzerinde benzersiz tokenlar yaratmaya olanak tanıyan bir standarttır. ERC-20 standardı ile benzersiz tokenlar yaratılabilmesi yönünden ayrılır.
F
Fiat: Lira, Dolar, Euro gibi geleneksel para birimlerine verilen addır.
Fork: Fork işlemi, genel olarak, kripto dünyasının güncelleme işlemi olarak tanımlanabilir. Bir kripto paranın performansı düştüğünde, iyileştirilmesine ihtiyaç duyulduğunda veya bir güvenlik açığı söz konusu olduğunda gerçekleşebilir.
Soft fork, blockchain protokolünde gerçekleşen değişikliğin geçmişe uyumlu olduğu anlamına gelir. Soft fork işlemi gerçekleştirildiğinde, blockchain iki çatala bölünür. Fork işlemi öncesinde var olan eski blockchaine, yeni protokol kuralları eski protokol kuralları ile uyumlu olduğu takdirde yeni bloklar eklenebilir.
Hard fork işlemi ise, blockchain protokolünde gerçekleşen değişikliğin geçmişe uyumlu olmadığı anlamına gelir. Dolayısıyla, soft fork işleminde olduğu gibi, blockchaine yeni bloklar eklenmez. Yani eski blockchain üzerinde daha fazla işlem gerçekleştirilemez. Hard fork işlemi ile protokol değişikliği yapılabilir ya da tamamen farklı bir protokol ortaya çıkarılabilir. Her iki durumda da önceki blockchain ağı ile bağlantı koparılmış ve yeni blok ekleme işlemi durdurulmuş olur.
G
Genesis Blok/İlk Blok/Başlangıç Bloğu: Bir blockchain ağında yer alan ilk bloktur. Her blok bir önceki blok ile bağlantılıdır. Ancak ilk blokta bağlanacak önceki bir blok olmadığı için yazılıma kodlanır.
H
Hash: Veri işlemeyi kolaylaştıran bir tür algoritmadır.
HODL: Bir kripto para düşse de yükselse de satmamayı, elde tutmayı ifade eden kavramdır. Bitcointalk’taki bir kullanıcının, İngilizcede tutmak anlamına gelen “hold” kelimesini yanlış yazması ile ortaya çıkmıştır.
İ
Iceberg Order: İşlem yapmak istenilen toplam miktarı gizlemek için, küçük parçalar halinde girilen emirdir.
İlk Coin Arzı (ICO): Kripto paralar ile gerçekleştirilen bir sermaye bulma yöntemi olarak tanımlanabilir. Diğer bir deyişle, kitle fonunun kripto para dünyasındaki karşılığıdır. ICO sürecinde, bir kişi veya şirket projesine kaynak sağlamak için kripto paraları kullanır. Bu süreçte bir token yaratılır ve bu token kripto paralar karşılığında bu projeye ilgi gösteren yatırımcılara dağıtılır. Yatırımcılar, proje iyi bir ilgi elde ederse belirli bir miktar kazanç elde eder.
İşlem Kimliği (TXID): Blockchain üzerinde gerçekleşen işlemleri tanımlayan, harf ve rakamlardan oluşan kimliktir.
K
Kâğıt Cüzdan: Özel anahtarın kâğıda yazılması ile oluşturulan cüzdan türüdür. Dijital cihazlardan kaynaklanabilecek sorunların önüne geçmek için başvurulan bir yöntemdir.
Keylogger (Tuş Kaydedici): Tuş faaliyetlerini kaydetmeye yarayan bir araçtır. Kullanımı salt kötü niyetli olmayabileceği gibi, kötü niyetli kullanımlarında genellikle kredi kartı, şifre gibi bilgiler ele geçirilmeye çalışılır.
Kriptografi: Verilerin güvenliğini sağlamak ve üçüncü kişilerin eline geçmesini önlemek için kullanılan şifreleme bilimidir. Orijinal veri, bir şifreleme işlemine tabi tutulur ve şifrelenmiş bu veriyi sadece belirli bir anahtara sahip olan kişi okuyabilir.
Kripto Para Protokolü: Bir blockchainde kullanıcıların tabi olduğu kuralların tümüdür.
M
Madencilik Çiftlikleri: Kripto para üreten madenci topluluğuna verilen addır.
Masternode: Bir kripto paranın blockchaini ile senkronize olan kripto para cüzdanıdır. Cüzdanda barındırılan coinler ile cüzdanın işleyiş sistemine destek verilir ve verilen destek kadar kar elde edilir.
Merkeziyetsiz Borsa: Kullanıcıların doğrudan kendi cüzdanları aracılığıyla alım-satım yaptıkları borsalardır.
Merkle Ağacı: Büyük verilerin daha kolay işlenebilmesi için organize edilmesidir. Blok üretim sürecinde, bloktaki verileri düzenlemek için kullanılır.
N
Node: Sadece blockchain özelinde kullanılan bir kavram olmamakla birlikte, blockchain bağlamında bir cihazda yer alan blockchain kopyası olarak tanımlanabilir. Blockchain ağında bir iletişim noktası olarak belirli fonksiyonları yerine getirir. Bu ağa bağlanan bilgisayarlar, birbirleri ile etkileşim içinde oldukları için birer node’dur. Dağıtılmış bir özellik gösteren blockchain ağı içinde, alım satım işlemleri ve işlemlerin biriktirildiği bloklar hakkında bilgi alışverişini sağlar. Madenciler ile birlikte önemli bir güvenlik faktörüdür. Full node ve madenci node olarak iki türünden bahsedilebilir.
Nonce: Kriptografik hash ve doğrulama işlemlerinde yalnızca bir kez kullanılabilen sayıyı ifade eder. Yeni blok üretimi sürecinde birçok hash denemesi ile birlikte kullanılır.
O
Off-chain İşlem: İki veya daha fazla taraf arasında, blockchain olmaksızın gerçekleşen işlemlerdir.
Offshore Hesap: Vatandaşlığa sahip olunan ülke dışında oluşturulan hesap türüdür.
Oltalama (Phishing): Bir işletmeyi taklit ederek kullanıcıların kişisel bilgilerini ele geçirme işlemidir. Genellikle sahte bir siteye yönlendirilen sahte bir e-mail ile gerçekleştirilir.
P
Piyasa Alıcı (Taker): Emir defterinde yer alan emir ile anında eşleşen bir emri veren kişidir. Birisi bir borsaya para yatırdığında ve hemen mevcut fiyattan kripto para satın almak istediğinde piyasa alıcı olur.
Piyasa Emri: Kullanıcıların o an mümkün olan en iyi fiyattan verdikleri alış-satış emirleridir.
Piyasa Kapitalizasyonu: Belirli bir coinin güncel kurdan hesaplanan toplam işlem değerine karşılık gelir.
Piyasa Yapıcı (Maker): Girilen emir anında satılmadığında ve emir defterinde birinin onu satın almasını beklediğinde emri giren kişi piyasa yapıcı olarak adlandırılır.
Proof of Authority: İtibara dayalı bir algoritmadır. Bu algoritmada bloklar, güvenilir olarak işaretlenen node’lar içinden rastgele seçilen node’lar tarafından onaylanır.
Proof of Burn (Yakım İspatı – PoB): Madencilik araçlarına ve çok güçlü bilgisayarlara ihtiyaç duymadan blok onayı gerçekleştirmeye olanak tanıyan bir algoritmadır.
Proof of Stake: (PoS – Hisse İspatı), Proof of Work algoritmasının sorunlarını çözmek için ortaya atılmış bir algoritmadır. Blok eklenme sürecinde yer alacak node’u belirlemek için kullanılır. Proof of Stake algoritması, bir sonraki bloğu oluşturacak olan node’u belirlemek için birtakım faktörler kullanır. Bunlar node’un sahip olduğu coin miktarı, hisse yaşı ve rastlantısallık olarak açıklanabilir.
Proof of Work: Proof of Work (PoW – İş İspatı), hazır bir bloğun blockchaine eklenmesi için çözülmesi gereken bir problemin söz konusu olduğu bir algoritmadır. Bu problem hash olarak düşünülebilir. Uygun bir hash bulabilmek için de madenciler birçok deneme yapar.
S
Sabit Fiyatlı Kripto Para (StableCoin): Sabit bir fiyattan işlem gören, volatilite göstermeyen kripto para türüdür.
Satoshi Nakamoto: Bitcoin yaratıcısının takma ismidir. Kimliğine dair herhangi bir bilgi yoktur. Satoshi kelimesi ayrıca bitcoinin milyonda bir birimini ifade etmek için kullanılır.
Sıfır Bilgi İspatı: İşlemleri, içeriği hakkında bilgi vermeden doğrulayan kanıtlardır.
T
Ticker: Dijital varlıkların büyük harfler ile ifade edilen kısaltmalarıdır. Örneğin, Bitcoinin ticker’ı BTC’dir.
Token: Kendi blockchain’ine sahip olmayan, bir coin’in blockchain’i üzerinde çalışan dijital bir varlığı ifade eder. Diğer bir deyişle, token ile ödeme yapamaz, istediğiniz şeyi satın alamazsınız. Sadece belirli bir yapı içinde belirli bir amaç dahilinde kullanabilirsiniz. Token’ı bir konser bileti olarak düşünebilirsiniz. Bu bilet ile sadece konsere gidebilirsiniz, farklı türden ödemelerinizi gerçekleştiremezsiniz. Tether, USD Coin, Dai vb. birer token’dır.
V
Volatilite: Bir varlığın değerinin ne kadar hızlı bir şekilde değiştiğini ifade eden kavramdır. Volatilitenin yüksek olması, söz konusu varlığın değerinin hızlı değişimler (düşüş veya yükseliş) gösterdiği anlamına gelir. Bir yatırımın riskli olup olmadığı değerlendirilirken kullanılır.
Y
Yarılanma (Halving): Blok ödülünün yarıya düşmesine verilen addır. Örneğin şu an bitcoin blok ödülü 12.5 BTC iken; bir sonraki yarılanmada 6.25 BTC olacaktır.
Yatırım Getirisi (ROI): Bir yatırımın maliyeti ile karı arasındaki farka karşılık gelen, yatırımın verimliliğini ölçen değerdir.
Z
Zorluk Bombası (Diffuculty Bomb): Madencilikteki zorluğun artırılması anlamına gelir. Bir zorluk bombasından bahsedildiğinde genellikle Ethereum kast edilir.